Jakie są rodzaje emerytur w Polsce?
Pełna klasyfikacja: ZUS, KRUS, mundurowe, pomostowe, nauczycielskie + prywatne (PPK/IKE/IKZE)
W Polsce system emerytalny jest wielofilarowy – obejmuje świadczenia państwowe (ZUS, KRUS, mundurowe), specjalne (pomostowe, nauczycielskie) oraz dobrowolne prywatne (III filar). W 2025 r. ponad 10 mln osób pobiera emerytury, a średnia wysokość to 3200 zł brutto (2600 zł netto). Poniżej pełna klasyfikacja z warunkami, wysokościami i przykładami (dane ZUS, KRUS, MRiPS – stan na 5 listopada 2025).
1. Emerytury powszechne (ZUS – I filar)
Emerytura powszechna (wiekowa)
- Dla kogo? Kobiety 60 lat, mężczyźni 65 lat.
- Warunek: min. 20 lat (K) / 25 lat (M) okresów składkowych.
- Wysokość: kapitał / średnie trwanie życia (tablice GUS 2025).
- Najniższa: 1840 zł brutto (od czerwca 2025).
- Przykład: 35 lat pracy, pensja 12 000 zł → ok. 5200 zł brutto.
Emerytura wcześniejsza (bez minimalnego wieku)
- Dla kogo? Osoby z długim stażem (35–40 lat).
- Warunek: Urodzone przed 1969 r., staż 35 lat (K) / 40 lat (M).
- Wysokość: niższa o 10–15% niż w wieku ustawowym.
Emerytura częściowa
- Dla kogo? Brak pełnego stażu.
- Wysokość: 50% obliczonej emerytury (max. 920 zł brutto).
2. Emerytury branżowe i specjalne
| Rodzaj | Dla kogo | Wiek | Warunek | Wysokość (2025) |
|---|---|---|---|---|
| Emerytura pomostowa | Praca w warunkach szkodliwych (np. górnicy, hutnicy) | 55 (K) / 60 (M) | 15 lat w warunkach specjalnych | 3000–6000 zł brutto |
| Emerytura nauczycielska (Karta Nauczyciela) | Nauczyciele akademiccy, szkolni | 60/65 | 30 lat pracy (w tym 20 w oświacie) | 4000–7000 zł brutto |
| Emerytura górnicza | Górnicy pod ziemią | 50–55 | 25 lat pod ziemią | 5000–8000 zł brutto |
| Emerytura mundurowa | Policja, wojsko, straż pożarna | 55 | 25 lat służby | 75% ostatniej pensji (ok. 6000–12000 zł) |
Uwaga: Emerytury mundurowe i pomostowe nie podlegają waloryzacji ZUS – mają własne zasady (np. +5% w 2025 r.).
3. Emerytury rolnicze (KRUS – II filar rolniczy)
- Dla kogo? Rolnicy, domownicy, małżonkowie rolników.
- Warunek: min. 25 lat ubezpieczenia rolniczego.
- Wysokość:
- Podstawowa: 1480 zł brutto (od czerwca 2025).
- Z dodatkami za pracę: do 2500 zł brutto.
- Waloryzacja: taka sama jak ZUS (106,5% w 2025).
4. Emerytury kapitałowe i prywatne (III filar)
| Rodzaj | Opis | Wypłata | Podatek | Średni dodatek |
|---|---|---|---|---|
| PPK | Pracownicze Plany Kapitałowe (2% pracownik + 1,5% pracodawca + 240 zł państwo) | Po 60. roku życia | 19% (belki) | 500–1500 zł/mies. |
| IKE | Indywidualne Konto Emerytalne | Po 60. roku życia | 0% (jeśli >5 lat) | 800–2000 zł/mies. |
| IKZE | Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego | Po 65. roku życia | 10% (zryczałtowany) | 600–1200 zł/mies. + ulga PIT |
Przykład: 35 lat wpłat 500 zł/mies. do IKZE → 400 000 zł kapitału → 1000 zł netto/mies.
5. Świadczenia pokrewne (nie emerytury, ale często mylone)
| Rodzaj | Dla kogo | Wysokość (2025) |
|---|---|---|
| Renta z tytułu niezdolności do pracy | Osoby chore, inwalidztwo | 1400–3000 zł brutto |
| Renta rodzinna | Wdowy, dzieci po zmarłym | 85% emerytury zmarłego |
| Świadczenie przedemerytalne | Bezrobotni 55/60 lat | 1480 zł brutto |
| Emerytura matczyna (500+ dla matek) | Matki 4+ dzieci | 1840 zł brutto |
6. Porównanie wysokości emerytur (2025)
| Rodzaj | Średnia brutto | % emerytów |
|---|---|---|
| ZUS powszechna | 3200 zł | 85% |
| Mundurowa | 8500 zł | 3% |
| Pomostowa | 5200 zł | 2% |
| KRUS | 1800 zł | 10% |
| PPK/IKZE (dodatek) | +1000 zł | 15% (uczestnicy) |
7. Jak sprawdzić swój rodzaj emerytury?
- PUE ZUS → „Twoje świadczenia” → „Rodzaj emerytury”.
- Kalkulator ZUS: kalkulator.zus.pl
- KRUS: infolinia 22 729 77 00
